از آغاز تولد تا حدود 13 – 12 سالگی که تقریباً پایان دوره دبستان است را دوران کودکی گویند.

سن شروع تربیت کودک از قبل تولد او می باشد حتی برخی از بزرگان شروع تربیت کودک را از سنین جوانی والدین او می دانند که این نشان از تاثیر گذاری بسزای ویژگی های جسمی و روحی والدین در کودک می باشد.

قال رسول اللَّه (ص): الولد سیّد سبع سنین، و عبد سبع سنین، و وزیر سبع سنین‏.(الحدیث ج3 ص103) یعنی: فرزندان در هفت سال اول زندگی آقای شما هستند و در هفت سال دوم زندگی بنده و گوش به فرمان شما هستند و در هفت سال سوم زندگی مشاور شما هستند

احساس امنیت و آرامش، اساسی ترین نیاز دوران کودکی است.

کودک (1 تا 7 ساله) می خواهد با عالم خارج و أشیا بیرون ارتباط برقرار کند که باعث خوش بینی و اعتماد به نفس او می شود و نباید از جانب خانواده از بروز این حسّ محروم شود که باعث دارا شدن حسّ مخاطره آمیز دانستن اطراف خود می شود بلکه باید شرایط خانه را طوری کند که أشیا خطرناک از اطراف او برداشته شود.

کودک در سن 3 سالگی به بالا به تدریج به ((خود)) توجه پیدا می کند به این دلیل گاهی نافرمانی کرده و برعکس فرمان ما انجام می دهد که البته تا زمانی که این نافرمانی ها بحرانی نشده طبیعی است.

در سنین 3 تا 7 سالگی حس استقلال طلبی در او می جوشد مثلا می خواد خودش قاشق را به دست گیرد و غذا بخورد البته نباید سرکوب شود و همچنین نباید در آزادی دادن به این حس نیز زیاده روی کرد که در آینده هوس باز می شود.

والدین باید تا جایی که ممکن است کودک را از کارهایی که انجام می دهد منع نکنند اما در مواردی که حتما باید از آن پرهیز کند باید قاطع باشند و در تصمیم خود پافشاری کنند و تسلیم اصرار و گریه او نشوند.

مرحله سنی 3 تا 7 سالگی مرحله پرگویی کودک است.

در هفت سال اول زندگی، کودک تکلیف پذیر نیست پس نباید تکالیف شاقّی بر او تحمیل کنیم.

نباید او را به اسباب بازی های لوکس عادت دهیم که در آینده تجمل گرا خواهد شد.

اگر اسباب بازی بیش از حد متنوع باشد از او مجال تمرکز را می گیرد و اسباب بازی ها نمی توانند باعث پرورش ذهنی او شوند.

کودکان باهوش تر،  بازی های خلاق تر و پیچیده تر دارند.

در سنین 1 تا 7 سالگی کار اصلی کودک بازی کردن است.

پیامبر اکرم(ص): چه خوب است که فرزند انسان در خردسالی بازیگوش و پرتلاطم و سرکش باشد تا در بزرگسالی فردی حلیم و بردبار باشد. (بحارالأنوار ج 14 ص379)

یکی از راه های پرورش شخصیت کودکان، شرکتدر بازی آنهاست که در سیره حضرات معصومین(ع) دیده می شود.

کودکی که عادت می کند همواره حرف خود را با زور و فشار بر کرسی بنشاند و در برابر خواسته های غیر منطقی خود با هیج مقاومتی روبرو نمی شود از کسی حساب نمی برد و کسی را به حساب نمی آورد، هنگامی که به سنین بالاتر می رسد انتظار می رود که فردی خودخواه، خشن، هوس باز، راحت طلب و سرکش باشد و به پدر و مادر بی احترامی کند.

ژان ژاک روسو : مطمئن ترین وسلیه برای بدبخت کردن طفلتان این است که او را عادت دهید هرچه می خواهد به زور بگیرید.

نباید فرزندان خود را پیوسته از شکست در درس و امتحان بترسانیم زیرا مانع موفقیت آنها می شود.

راه برخورد با کودکانی که استعداد کمتری دارند این است که پیشرفت آنها را هرچند اندک، توجه کنیم و آنها را برای پیشرفتهای بیشتر تشویق کنیم.

مقایسه کردن، موفقیت دیگران را به رخ فرزند کشیدن، انتظار غیر واقع بینانه از او داشتن و تفاوتهای فردی را نادیده گرفتن خطاهای تربیتی مهمی است که گاه اثرات ویرانگر دارند.

از دست دادن اعتماد به نفس معمولاً مهم ترین عامل عقب ماندگی درسی است.

اگر والدین در دوره دبستانی نتوانند با کودک خود رابطه صمیمانه برقرار سازند در دوره بلوغ و در چنان شرایط بحرانی ایجاد صمیمت بسیار دشوار است.

حفظ کرامت و حرمت کودکان و گرامی داشتن شخصیت آنها از مهمترین وظایف تربیتی پدر و مادر است.

پیامبر اکرم(ص): اکرموا اولادکم و احسنوا آدابکم  فرزندانتان را گرامی بدارید و رفتارتان را نسبت به آنها نیکو کنید